BÀI 8 - MẪU GẤP CON NHỆN, CON RUỒI
Tính ước lệ và khái quát trong Nghệ thuật gấp giấy
Nghệ thuật Gấp giấy là một loại hình nghệ thuật có tính ước lệ và khái quát rất cao để đạt đến cái đẹp của sự đơn giản.
Trước hết, do hạn chế của phương tiện thể hiện - chỉ là một tờ giấy hình vuông, nên nếu không có tính ước lệ và khái quát cao thì Nghệ thuật Gấp giấy chắc chắn không thể thể hiện được các đối tượng miêu tả - các vật thể có thực trong tự nhiên. Tiếp đó, điều quan trọng hơn là tính ước lệ và khái quát cao của nghệ thuật này được số đông mọi người thừa nhận.
Có một trò chơi của trẻ em ngày trước: làm một con trâu từ lá bàng. Lá bàng được xé ra tại vị trí gần cuống lá, tạo thành 2 sừng của con trâu. Thân lá được cuốn lại bằng một sợi rơm tạo thành một cái ống, đó là thân trâu. Cuống lá là mõm trâu, được buộc một dây nhỏ luồn qua cái ống ( thân trâu). Khi giật sợi dây này, cái cuống lá (đầu trâu) gật gù như đầu con trâu thật. Mẫu Con trâu tạo từ lá bàng này có tính ước lệ rất cao, vì tại đây người chơi chỉ chú ý đến đặc điểm chính của con trâu là cái đầu và hai cái sừng, không ai để ý đến Con trâu lá bàng này chẳng có cái chân nào.
Tính ước lệ và khái quát cao của Nghệ thuật Gấp giấy thể hiện rõ nhất ở Mẫu gấp “Con cò ngồi”.
Đây là mẫu gấp nổi tiếng, được người Nhật và rất nhiều người ưa thích và có thể coi là mẫu gấp tiêu biểu của Nghệ thuật Gấp giấy. Mẫu gấp rất đơn giản vì chỉ có 7 bước gấp (xem Bài 6- nếu kể cả từ Hình cơ bản thì có 13 bước gấp). Mẫu gấp Con cò này cũng chẳng có chi tiết chân (nên mới gọi là Con cò ngồi). Khi gấp đến bước gấp thứ 7 đã xuất hiện các nhánh gấp thể hiện được đặc trưng tiêu biểu của hai cánh và cái đầu, mỏ với cái cổ dài của con cò và tạo thành một biểu tượng. Thế là đủ, thậm chí cái nhánh gấp phía sau hoàn toàn có thể tạo được một cái đuôi cho giống đuôi cò, vậy mà trong Mẫu gấp Con cò ngồi, nhánh gấp này cứ để nguyên, nhọn và thẳng đứng vươn cao. Vì đơn giản, dễ nhớ, dễ thực hiện nên hàng triệu người biết gấp mẫu này. Nghệ thuật Gấp giấy - ORIGAMI được truyền bá rộng rãi phần nào cũng nhờ chính Mẫu gấp Con cò ngồi.
Trong thực tế, có những Mẫu gấp giấy – con chim, con rồng, con bọ…mà tác giả tạo mẫu sử dụng đến cả trăm bước gấp với mục đích càng giống đối tượng miêu tả bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu. Cánh các con chim trong các mẫu gấp này thể hiện rõ từng chi tiết miêu tả lông cánh; Chân các mẫu gấp con bọ thể hiện rõ từng cái gai nhọn…Phức tạp đến nỗi người sáng tạo ra mẫu gấp phải mất rất nhiều công sức mới có thể thể hiện được các chỉ dẫn mà người khác có thể hiểu và gấp lại được. Để gấp (hay nặn) một mẫu gấp như vậy, ngay người tạo ra mẫu cũng phải dành rất nhiều giờ, thậm chí hàng ngày mới gấp được.
Theo quan điểm riêng, nếu thể hiện các con vật, đồ vật giống y như thật thì Nghệ thuật Gấp giấy sẽ không thể cạnh tranh nổi với Nghệ thuật Điêu khắc, Nghệ thuật làm các tiêu bản….Và quan trọng hơn, nếu Nghệ thuật Gấp giấy quá phức tạp, sẽ chỉ thu hút được người quan sát, chiêm ngưỡng nó (một số lượng ít) mà mất dần đi những người muốn tham gia trực tiếp để tạo nên nó (một số rất đông, đặc biệt là trẻ em, người già).
Đương nhiên Nghệ thuật Gấp giấy cần cả những mẫu gấp đơn giản (vài chục bước gấp) và các mẫu gấp phức tạp (đến hàng trăm bước gấp, chứ không phải nặn giấy), thu hút cả những người chỉ chiêm ngưỡng mẫu gấp và những người tham gia trực tiếp gấp mẫu.
Các mẫu gấp giấy được giới thiệu tại đây là các mẫu đơn giản, thường chỉ có khoảng 25 bước gấp (không kể hình cơ bản), mẫu phức tạp nhất cũng chỉ vào khoảng tối đa 55 bước gấp (không kể hình cơ bản).
Tương tự như nguyên tắc tạo Mẫu gấp Con cò ngồi, các mẫu gấp giấy sẽ dừng lại tại bước gấp mà đã thể hiện được đặc trưng cơ bản hay biểu tượng của đối tượng miêu tả. Những người gấp lại mẫu này hoàn toàn có thể tiếp tục hoàn chỉnh để đạt tới cái ước lệ, cái quan niệm riêng của từng người.
Hình cơ bản của Mẫu gấp Con nhện, Con ruối
Đây là hình cơ bản với 12 nhánh gấp, có thể gấp các mẫu con vật nhiều chân.
Hình cơ bản này được sử dụng cho việc tạo Mẫu gấp Con nhện và Con ruồi, giới thiệu dưới đây.
Xem toàn bộ bài viết tại đây: http://bmktcn.com/index.php?option=com_content&task=view&id=8785&Itemid=223
Xem video hướng dẫn Mẫu gấp Con nhện tại đây: http://gapgiay.com.vn/video-9-huong-dan-mau-gap-con-nhen-spider.html
Xem các Mẫu gấp khác tại đây: http://gapgiay.com.vn/mau-capfa
P. D. TUYEN